سرمایه انسانی یا Human Capital چیست؟

در دنیای کسب و کار مدرن امروزی شرکت‌­ها برای دست­یابی به اهداف از پیش تعین شده، باقی ماندن در بازار رقابت و ارتقاء خود، به مدیران و کارکنان نیازمند است. در همین راستا با توجه به افزایش تکنولوژی و بازنشستگی یا از کار افتادگی پرسنل، شرکت­‌ها علاوه بر آموزش کارکنان به جایگزینی کارکنان نیز نیازمند است. در واقع کارکنان شرکت به عنوان سرمایه انسانی شرکت محسوب می­‌گردند.

سرمایه انسانی یا Human capital هر شرکت به عنوان ارزشمندترین دارایی شرکت می­‌باشد. هر چند تمامی دارایی و منابع شرکت به وسیله عدد و مقدار قابل بیان است، اما میزان ارزش کارمندان شرکت یا سرمایه انسانی شرکت به وسیله عدد و رقم قابل بیان است. کارمندان شرکت با انجام وظایف محوله میزان ارزش خود را می‌­توانند به نمایش بگذارند.

مفهوم Human Capital

Human capital در فارسی یعنی چی؟ این کلمه در فارسی به معنای سرمایه انسانی آمده است. Human Capital نشان دهنده شایستگی، دانش، ویژگی اجتماعی و شخصیتی تک تک کارمندان برای انجام فعالیت­های مربوطه در جهت پیش­برد اهداف سازمان است.

هر چند میزان سرمایه انسانی هر شرکت یا سازمانی به صورت مقدار قابل بیان نیست، اما موفقیت هر فرد در وظایف مشخص شده، میزان خلاقیت کارکنان و … و در نهایت موفقیت سازمان می‌­تواند نمایی از میزان توسعه انسانی هر سازمان یا شرکتی باشد. به طور کلی تئوری سرمایه انسانی به عنوان نخستین رویکردی است که در سازمان­‌ها در نظر گرفته می­‌شود و این تئوری به ویژه با دانش و مهارت نیروی انسانی سازمان در ارتباط است.

کارکنان هر شرکتی از اهمیت بالایی برای شرکت بر خودار است، در صورتی که شرکتی بخواهد در بازار رقابتی باقی بماند باید بتواند نسبت به جذب و استخدام نیروی انسانی مناسب اقدام نمایند. حتی در این مورد شرکت‌­ها برای جذب سرمایه انسانی بهتر اقدام به پرداخت حقوق بیشتر، مزایای بهتر و … به پرسنل خود می‌­نماید.

عوامل تشکیل دهنده سرمایه انسانی

Human Capital به چه معنی است؟

سرمایه انسانی چیست؟ همانطور که در پارگراف قبل گفته شد سرمایه انسانی یا Human capital به معنای دانش و تخصص نیروی انسانی هر کسب و کاری است. منظور از دانش و تخصص، توانایی، خلاقیت فردی، اجتماعی و … یا به عبارت دیگر تمام ویژگی­‌ های فردی کارکنان است.

ویژگی­‌های فردی کارکنان شرکت که به عنوان بخشی از دارایی­‌های شرکت محسوب می­‌گردد، موجب ارتقا شرکت، پیشبرد اهداف شرکت می­‌شود. به عنوان مثال یک شرکت تولیدی به کارکنان با مهارت­‌های مهندسی تولید، طراح، برنامه نویس، صنعتی، مالی، حقوقی، حسابداری و مدیر مسلط به نرم افزار ERP نیازمند است، این مهارت افراد و کارکنان همان سرمایه انسانی واحد تولید مورد نظر است.

سرمایه انسانی در اقتصاد کلان یکی از فاکتورهای تولید بوده و مفهوم Human capital با توسعه دانش اقتصادی مرتبط است. این سرمایه از طریق آموزش قابل ارتقا بوده و نتیجه ارتقا آن بهبود کیفیت و کارایی و ثبت حقوق و دستمزد پرسنل است.

3 نوع اصلی سرمایه انسانی

در مطالب قبل تعریف سرمایه انسانی ارائه گردید. قابلیت­‌های مربوط به سرمایه انسانی یا Human capital به عنوان دارایی شرکت با سرمایه گذاری در آموزش، آموزش در حین کار و سلامت قابل افزایش خواهد بود. هر چند این سرمایه شرکت به صورت کمی قابل بیان نیست، اما افزایش بازده اقتصادی و بهره­‌وری شرکت می­‌تواند معیاری برای تشخیص میزان توسعه انسانی آن شرکت باشد.

در یک تقسیم بندی کلی انواع سرمایه انسانی به سه نوع تقسیم می­‌گردد، که در این بخش معرفی می‌کنیم.

سرمایه دانش

سرمایه دانش هر فرد، آموزش‌­هایی است که فرد چه به صورت رسمی و با اخذ مدرک مانند مدارک تحصیلی، آموزشگاه‌­های آزاد و چه به صورت غیر رسمی مانند تجربه کار در یک محیط کاری که به عنوان دانش موقعیتی از آن یاد می­‌شود، فرا می‌­گیرد. از طرفی هوش و استعداد هر فرد نیز به عنوان سرمایه دانش آن فرد است که با آموزش قابل توسعه است. سرمایه دانش کارکنان را می‌توانید در نرم افزار آموزش کارکنان مدیریت کنید.

انواع سرمایه انسانی

سرمایه اجتماعی

سرمایه اجتماعی هر شخص که به عنوان نوعی از سرمایه انسانی آن شخص محسوب می­‌گردد، به روابط اجتماعی افراد، شهرت، موقعیت اجتماعی، شبکه حرفه‌­ای، سلامتی و … مربوط می‌­شود.

سرمایه عاطفی

نوع دیگری از سرمایه انسانی یا Human capital هر شخصی سرمایه عاطفی آن شخص است. سرمایه عاطفی شامل هوش هیجانی، خلاقیت، توانایی حل مسئله، تاب آوری شخصی، تفکر انتقادی، وفاداری، رفتارهای رهبری و سایر مهارت­‌های نرم افراد است. واضح است که هر چه سرمایه عاطفی در کنار سرمایه اجتماعی و سرمایه دانش بیشتر باشد، سرمایه انسانی بیشتر و در نهایت احتمال موفقیت شرکت افزایش می‌­یابد.

تاب آوری چیست؟

تاثیر Human Capital بر سازمان‌ها

به طور کلی اشخاصی که در یک مجموعه مشغول به کار می­‌شوند به عنوان عامل موفقیت یا شکست آن مجموعه معرفی می‌­شوند. اما در واقع این سرمایه انسانی افراد است که موفقیت یا شکست کسب و کار مورد نظر را رقم می‌زنند، یعنی اگر شرکت یا سازمان اقدام به استخدام افراد با تحصیلات بیشتر، مهارت بالاتر، تجربه کاری بیشتر نماید، توانایی افراد  در حل مشکلات به وجود آمده و پیشبرد اهداف سازمان بیشتر خواهد بود.

پس سرمایه انسانی یا Human capital بالاتر در سازمان موجب کارایی بیشتر افراد و در نهایت افزایش کارایی واحد مربوطه می­‌شود. افزایش کارایی در هر واحد به صورت هماهنگ موجب پیشرفت بهتر کارها و در نهایت افزایش سود آوری و موفقیت روز افزون می­‌شود.هم چنین استفاده از نرم افزار دبیرخانه برای یهبود ارتباط کارکنان و فرایند های درون سازمان بسیار موثر است.

تفاوت سرمایه انسانی و منابع انسانی

سرمایه انسانی به مجموعه دانش و مهارت‌های افراد در سازمان و جامعه گفته می­‌شود، اما منابع انسانی خود افراد حاضر در یک جامعه یا سازمان را شامل می‌شود. شاید کنتر منابع انسانی را بتوان با سیستم کنترل تردد نمود، اما برای توسعه سرمایه انسانی باید با تک تک افراد به طور مستقیم ارتباط گرفت.

کاربرد عملکرد و سرمایه انسانی

مدیریت منابع انسانی یکی از عوامل مهم و تاثیر گذار در هر کسب و کار کوچک و بزرگی است. در واقع در یک کسب و کار با حداقل دو نفر پرسنل مدیریت انسانی نمایان می­‌گردد. از وظایف این مدیریت جذب کارکنان جدید، آموزش کارکنان، ارزیابی عملکرد کارکنان از بدو ثبت حکم کارگزینی و پاداش دادن به آن­ها، ثبت در پروفایل هر کاربر در نرم افزار پرتال سازمانی شرکت و به طور خلاصه ایجاد محیطی سالم و منصفانه برای پرسنل است.

عملکرد پرسنل در واقع همان سرمایه انسانی یا Human capital پرسنل است. هر چه عملکرد پرسنل مناسب­‌تر باشد یعنی پرسنل دارای توانمندی­‌های مرتبط با شغل بالاتری داشته باشند، در نتیجه آن پرسنل توانایی فعالیت در سطحی بالاتر را داشته و به خوبی می­‌تواند ایفای مسئولیت نماید.

واحد مدیریت منابع انسانی باید با در نظر گرفتن عملکرد پرسنل و با توجه به ابعاد حقوقی و اخلاقی نسبت به برنامه ریزی در خصوص جذب، آموزش، تربیت و … کارکنان اقدام نمایند و همه موارد را در نرم افزار منابع انسانی برای پرسونل ثبت نماید.

نحوه افزایش سرمایه انسانی

همان طور که گفته شد سرمایه انسانی یا Human capital مجموعه‌ای از نیرو، توان، تجربه، مهارت و تخصص افراد را شامل می­‌شود. افزایش سرمایه انسانی و انتقال تجربیات از نسلی به نسل بعد در حفظ و پایداری کسب و کار بسیار مهم است. از جمله روش‌­های افزایش سرمایه انسانی را در این بخش آورده‌ایم.

مربیگری مداوم

ایجاد مربیگری مداوم در سازمان سبب می­‌شود تا از حداکثر پتانسیل کارکنان استفاده شود. هنگامی که از حداکثر پتانسیل کارکنان بهره‌­گیری شود که نتیجه آن توسعه انسانی سازمان است. با مربیگری مداوم نقاط قوت کارکنان شناسایی شده، رفتارهای رهبری آن‌­ها بهبود پیدا کرده و در نهایت افزایش عملکرد سازمان را در پی خواهد داشت.

استفان کاوی در کتاب هفت عادت که یکی از بهترین کتاب‌های حوزه مدیریت است، به عنوان چهارمین عادت موثر می‌گوید: ابتدا مخاطب خود را درک کنید، سپس از آن بخواهید که درک شوید. این مفهوم را همیشه برای راهبرد سرمایه‌های انسانی در نظر داشته باشید.

سخن بزرگان در حفظ سرمایه انسانی

بهبود آموزش‌ها برای نیروی انسانی

اگر هر کسب و کار آموزش­‌های مرتبط با خود را به کارکنان خود ارائه دهد و فرصت برای یادگیری برای آن­‌ها فراهم آورد، در نتیجه موجب افزایش سرمایه انسانی می­‌شود. به طور کلی یک نیروی کار با اخذ آموزش‌­های متناسب زیاد و مدارک تحصیلی عالی برای شرکت می‌­تواند دستاورد زیادی داشته باشد.

تهیه فرهنگ کاری جهت تشویق خلاقیت

علاوه بر آموزش، یکی دیگر از راه­‌های افزایش سرمایه انسانی ایجاد فرهنگ کاری جهت تشویق خلاقیت در سازمان است. سازمان می­‌تواند نسبت به ایجاد فضایی مناسب برای خلاقیت کارکنان، تشویق کارکنان به نوآوری، تشویق به روش حل مسئله توسط پرسنل اقدام نماید. نتیجه تمامی این اقدامات افزایش سرمایه انسانی سازمان خواهد بود.

تقسیم کارها به بخش های تخصصی‌تر

اگر در یک سازمان افراد در کارهای تخصصی مربوط به رشته تحصیلی و تجربه کاری خود به کار گرفته شوند، توانایی آن‌­ها بر کار افزایش یافته و در نتیجه موجب ایجاد انگیزه و کارایی بیشتر افراد می­‌گردد. افزایش کارایی موجب بروز استعداد و در نهایت افزایش سرمایه انسانی Human capital سازمان می­‌شود.

استخدام و استفاده از نیروی انسانی و کاری متنوع

استخدام و استفاده از نیروی کاری متنوع در یک سازمان موجب می‌­شود که تجربیات متفاوت و متنوعی در سازمان دور هم جمع شده و این تجربیات متنوع موجب عملکرد بهتر سازمان و در نهایت افزایش سرمایه انسانی می‌­گردد.

اهمیت Human Capital در سازمان

یکی از مهمترین موضوعاتی که در ارتقاء رشد و بهره وری سازمان مورد توجه قرا می‌­گیرد، اهمیت سرمایه انسانی Human capital است. به طوری که ارزش واقعی یک سازمان می‌­تواند ناشی از افراد آن سازمان باشد.

اهمیت سرمایه انسانی

مراحل تمدن بشری نشان دهنده آن است که نقش نیروی انسانی از نیروی کار ساده به سمت سرمایه انسانی در حرکت بوده و تکامل یافته است. در نتیجه هر چه یک سازمان به سرمایه انسانی بیشتری دسترسی داشته باشد، توانایی رقابت پذیری، سود آوری و ارزش افزوده آن‌­ها نیز بالاتر می­‌رود.

هرچند با استفاده از روش­‌های افزایش سرمایه انسانی از جمله آموزش نیروی انسانی هزینه­‌هایی برای یک سازمان در پی دارد، اما باید توجه شود که این هزینه­‌ها با ارتقاء سطح دانش و آکاهی نیروی انسانی سبب توسعه انسانی سازمان و در نهایت باعث افزایش بهره‌­وری و رقابت پذیری سازمان می‌­گردد. در نتیجه توجه و در الویت قرار گرفتن Human capital با توجه به منافعی که برای سازمان در پی دارد، باید در الویت قرار بگیرد.

نتیجه گیری

با رقابتی شدن اقتصاد جهانی، سرمایه انسانی یا Human capital به یکی از مباحث مهم در جهان امروز تبدیل شده است. کیفیت و دانش بالای نیروی کار باعث افزایش تولید و ارتقاء سازمان می‌­گردد. کیفیت و دانش نیروی کار عنوان دارایی ارزشمند هر سازمانی است. در نتیجه هر سازمانی برای باقی ماندن در بازار رقابت و افزایش بهره‌­وری خود باید توسعه انسانی را در اولویت خود قرار بدهد.استفاده از  نرم افزار حسابداری رایگان آرین باعث بهبود بهتر فرایند ها و بهره گیری بهتر از سرمایه انسانی در سازمان شما میشود.

با توجه به جایگاه و اهمیت سرمایه انسانی در سازمان­‎‌ها در این مقاله نسبت به ارائه شرح مختصری در رابطه با مفهوم Human capital، انواع سرمایه انسانی، تاثیر آن بر سازمان‌­ها، نحوه افزایش سرمایه انسانی و … پرداخته شده است.